Jak odzyskać pieniądze z niezrealizowanej umowy?

Niezrealizowana umowa to sytuacja, która może spotkać każdego – zarówno osobę prywatną, jak i przedsiębiorcę. Zdarza się, że zapłacimy zaliczkę za usługę, która nigdy nie została wykonana, albo zlecimy wykonanie dzieła, które nie spełnia ustaleń zawartych w umowie. Co wtedy? Czy istnieje skuteczny sposób na odzyskanie wpłaconych pieniędzy?

W tym wpisie wyjaśnimy, jak krok po kroku dochodzić swoich praw, jakie masz możliwości prawne i kiedy warto skorzystać z pomocy prawnika. Dowiesz się również, jak uniknąć błędów, które mogą utrudnić odzyskanie pieniędzy – i na co zwrócić szczególną uwagę, zanim sprawa trafi do sądu.

Spis treści:

1. Czym jest niezrealizowana umowa?
2. Co zrobić, gdy druga strona nie wywiązuje się z umowy?
3. Dochodzenie zwrotu pieniędzy – krok po kroku
4. Czy warto korzystać z pomocy prawnika?
5. Przedawnienie roszczeń – ile masz czasu na działanie?
6. Podsumowanie – co warto zapamiętać?

Czym jest niezrealizowana umowa?

Umowa a zobowiązanie stron

Z prawnego punktu widzenia, umowa to zgodne oświadczenia woli dwóch (lub więcej) stron, które zmierzają do określonego skutku prawnego – najczęściej powstania, zmiany lub ustania zobowiązania. W praktyce oznacza to, że strony zobowiązują się do wykonania określonych świadczeń: np. wykonania usługi, dostarczenia towaru lub zapłaty wynagrodzenia.

Umowa może być zawarta na piśmie, ustnie, a nawet przez działanie (tzw. forma dorozumiana). Dla wielu umów nie jest wymagana żadna szczególna forma – liczy się zgodna wola stron oraz to, by można było udowodnić jej istnienie i treść. Jednak brak zachowania formy pisemnej może utrudnić dochodzenie roszczeń w przypadku sporu.

Rodzaje niewykonania umowy

Nie każda sytuacja, w której umowa nie została zrealizowana zgodnie z planem, wygląda tak samo. Wyróżniamy kilka form niewykonania umowy:

• Całkowite niewykonanie umowy – np. zamówiona usługa nie została w ogóle rozpoczęta mimo zapłaty zaliczki.
• Częściowe niewykonanie – wykonawca dostarczył jedynie część usługi lub towaru.
• Niewłaściwe wykonanie – umowa została zrealizowana, ale niezgodnie z jej warunkami (np. praca została wykonana nienależycie lub niezgodnie z ustalonym zakresem).

Każdy z tych przypadków może dawać podstawę do żądania zwrotu pieniędzy – w całości lub w części – ale sposób działania może się różnić w zależności od konkretnej sytuacji.

Co zrobić, gdy druga strona nie wywiązuje się z umowy?

Wezwanie do wykonania umowy lub zwrotu pieniędzy

Pierwszym krokiem w sytuacji, gdy druga strona nie spełniła swoich zobowiązań, powinno być skierowanie do niej pisemnego wezwania – najczęściej w formie wezwania do wykonania umowy lub wezwania do zapłaty. Taki dokument ma nie tylko praktyczne znaczenie (daje szansę na polubowne zakończenie sporu), ale także funkcję dowodową, jeśli sprawa trafi do sądu.

Wezwanie do zapłaty powinno zawierać:

• oznaczenie stron umowy,
• opis sytuacji i wskazanie, na czym polega niewykonanie umowy,
• żądanie zapłaty określonej kwoty lub realizacji świadczenia w konkretnym terminie,
• numer rachunku bankowego,
• podpis osoby wysyłającej pismo,
• datę i miejsce sporządzenia dokumentu.

Warto pamiętać, że wezwanie najlepiej wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru albo drogą elektroniczną z potwierdzeniem odczytu (np. e-mail firmowy, ePUAP). Zachowanie dowodu doręczenia może mieć kluczowe znaczenie w razie postępowania sądowego.

Możliwość odstąpienia od umowy

Jeśli kontrahent nie odpowiada na wezwania lub jednoznacznie odmawia wykonania umowy, kolejnym krokiem może być odstąpienie od umowy.

Odstąpienie od umowy oznacza, że traktujemy ją tak, jakby nigdy nie została zawarta – obie strony powinny sobie wzajemnie zwrócić to, co otrzymały. W praktyce oznacza to najczęściej żądanie zwrotu wpłaconej kwoty.

Warunkiem skutecznego odstąpienia od umowy jest:

• istnienie podstawy prawnej (np. niewykonanie zobowiązania w terminie),
• zachowanie formy (najlepiej pisemnej),
• przesłanie oświadczenia o odstąpieniu drugiej stronie (również z potwierdzeniem doręczenia).

W niektórych przypadkach (np. przy umowach zawieranych z konsumentem na odległość) prawo do odstąpienia przysługuje niezależnie od winy wykonawcy – wystarczy zachowanie ustawowego terminu 14 dni. W pozostałych przypadkach warto wcześniej skonsultować się z prawnikiem, by upewnić się, że odstąpienie będzie skuteczne.

Dochodzenie zwrotu pieniędzy – krok po kroku

Dowody – klucz do sukcesu

Aby skutecznie dochodzić zwrotu pieniędzy z niezrealizowanej umowy, niezbędne jest posiadanie odpowiednich dowodów. To właśnie one będą podstawą Twoich roszczeń – zarówno na etapie przedsądowym, jak i podczas ewentualnego postępowania przed sądem.

Jakie dowody warto zgromadzić?

• podpisana umowa lub inna forma potwierdzenia zawarcia umowy (e-mail, wiadomości SMS, nagranie rozmowy),
• potwierdzenia przelewów lub wpłat (wydruki z konta bankowego, pokwitowania),
• korespondencja z kontrahentem (np. e-maile, wiadomości z komunikatorów),
• dokumentacja potwierdzająca niewykonanie usługi (np. brak wykonanych prac, opinia rzeczoznawcy),
• wezwania do zapłaty i potwierdzenia ich doręczenia.

W przypadku umowy ustnej, która również jest wiążąca, udowodnienie jej treści i wykonania może być trudniejsze, ale nadal możliwe – np. przy pomocy zeznań świadków czy wymiany wiadomości, w których strony potwierdzały ustalenia.

Etap przedsądowy

Wiele spraw można rozwiązać na etapie przedsądowym, bez konieczności kierowania sprawy do sądu. Czasami samo wezwanie do zapłaty wystarcza, by zmobilizować nierzetelnego kontrahenta do działania – szczególnie jeśli pismo pochodzi od kancelarii adwokackiej.

Warto też rozważyć:

• negocjacje – w niektórych przypadkach strony mogą dojść do porozumienia co do zwrotu części kwoty,
• mediację – czyli próbę rozwiązania sporu przy pomocy bezstronnego mediatora.

Skorzystanie z pomocy adwokata na tym etapie może znacząco zwiększyć skuteczność działań – profesjonalne pismo z kancelarii, precyzyjne argumenty prawne i właściwa forma nacisku mają często większą siłę oddziaływania niż indywidualna korespondencja.

Postępowanie sądowe

Jeśli próby polubownego załatwienia sprawy zawiodą, pozostaje droga sądowa – czyli pozew o zapłatę.

W pozwie należy wskazać:

• strony postępowania (powód i pozwany),
• żądaną kwotę wraz z ewentualnymi odsetkami,
• podstawę prawną i faktyczną roszczenia,
• załączniki potwierdzające istnienie umowy i niewywiązanie się z niej przez drugą stronę.

Do pozwu należy dołączyć dowody oraz uiścić opłatę sądową (najczęściej 5% wartości przedmiotu sporu). W przypadku wygranej, sąd może zasądzić od strony przegranej zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, jeśli korzystaliśmy z usług adwokata.

W zależności od wartości przedmiotu sporu i okoliczności sprawy, postępowanie może toczyć się w trybie uproszczonym, upominawczym (np. e-sąd), albo zwyczajnym.

Czy warto korzystać z pomocy prawnika?

Rola adwokata w dochodzeniu roszczeń

Choć w wielu przypadkach można próbować odzyskać pieniądze samodzielnie, wsparcie prawnika znacznie zwiększa szanse na skuteczne i szybkie zakończenie sprawy. Adwokat nie tylko pomoże ocenić, czy roszczenie jest zasadne, ale także opracuje odpowiednią strategię działania.

Zakres pomocy adwokata może obejmować:

• analizę umowy i sytuacji prawnej klienta,
• przygotowanie profesjonalnych pism (wezwanie do zapłaty, oświadczenie o odstąpieniu od umowy, pozew),
• reprezentację w negocjacjach z kontrahentem,
• prowadzenie sprawy przed sądem, w tym składanie pism procesowych i występowanie na rozprawach.

Dodatkową zaletą jest fakt, że pismo przygotowane przez prawnika bywa odbierane znacznie bardziej poważnie niż korespondencja wysyłana samodzielnie – często wystarczy jedno profesjonalne wezwanie, by zmotywować drugą stronę do działania.

Kiedy koszty pomocy prawnej się zwracają?

Wielu klientów obawia się kosztów związanych z usługą adwokacką, jednak w przypadku wygranej sprawy można ubiegać się o zwrot kosztów zastępstwa procesowego od strony przegranej. Oznacza to, że jeśli sąd przyzna rację powodowi, to pozwany zostanie zobowiązany do zwrotu kosztów związanych z prowadzeniem sprawy – w tym honorarium prawnika, ustalanego według stawek określonych w rozporządzeniu.

Poza tym, współpraca z prawnikiem pomaga:

• uniknąć błędów formalnych, które mogłyby wydłużyć lub utrudnić postępowanie,
• zminimalizować stres związany z procedurą sądową,
• podnieść skuteczność dochodzenia roszczeń, nawet na etapie przedsądowym.

Dlatego w wielu przypadkach, zwłaszcza gdy w grę wchodzą większe kwoty lub spór jest bardziej złożony, inwestycja w pomoc prawną po prostu się opłaca.

Przedawnienie roszczeń – ile masz czasu na działanie?

W przypadku niezrealizowanej umowy, bardzo ważne jest, aby nie zwlekać z podjęciem kroków prawnych, ponieważ roszczenia mają określony czas, w którym można ich dochodzić – po jego upływie następuje przedawnienie.

Ogólne terminy przedawnienia

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, podstawowy termin przedawnienia wynosi:

• 6 lat – dla roszczeń majątkowych (np. zwrot pieniędzy z umowy),
• 3 lata – dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej lub wynikających z umowy zawartej między przedsiębiorcami.

Od 9 lipca 2018 r. termin 10-letni został skrócony do 6 lat, ale dla roszczeń powstałych wcześniej nadal obowiązuje stary termin. Co ważne, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego (np. 31 grudnia danego roku), chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata.

Przypadki szczególne

Niektóre rodzaje umów podlegają szczególnym zasadom:

• Umowa z konsumentem – w przypadku, gdy przedsiębiorca nie wykonał usługi na rzecz konsumenta, obowiązują przepisy o odpowiedzialności kontraktowej, ale mogą też znaleźć zastosowanie regulacje o ochronie konsumenta (np. ustawa o prawach konsumenta).
• Rękojmia za wady – jeśli przedmiot umowy miał wady, roszczenia z tytułu rękojmi przedawniają się po 2 latach od wydania rzeczy (lub 1 roku – przy zakupie rzeczy używanej przez konsumenta).
• Zamówienia publiczne, umowy z jednostkami samorządu terytorialnego – tutaj obowiązują osobne regulacje i często krótsze terminy.

Jak przerwać lub zawiesić bieg przedawnienia?

Są sytuacje, które przerywają bieg przedawnienia, co oznacza, że termin liczy się od nowa. Do najczęstszych przyczyn przerwania należą:

• złożenie pozwu do sądu,
• wszczęcie mediacji,
• uznanie długu przez dłużnika (np. w wiadomości lub rozmowie).

Jeśli natomiast bieg przedawnienia zostanie zawieszony (np. z powodu siły wyższej lub niezdolności do działania strony), czas jego trwania nie biegnie w tym okresie, a kontynuuje się później.

Wniosek jest prosty: im szybciej zareagujesz, tym większa szansa na skuteczne odzyskanie pieniędzy. Dlatego warto działać bez zwłoki i najlepiej już na wczesnym etapie skonsultować sprawę z prawnikiem.

Podsumowanie – co warto zapamiętać?

Odzyskanie pieniędzy z niezrealizowanej umowy może wydawać się skomplikowane, ale przy odpowiednim podejściu – jest jak najbardziej możliwe. Kluczem do sukcesu jest szybka reakcja, zgromadzenie dowodów oraz znajomość przysługujących Ci praw.

• Zadbaj o dokumenty – umowy, korespondencję, potwierdzenia przelewów. Nawet umowa ustna może być podstawą roszczenia, jeśli jesteś w stanie ją udowodnić.
• Wyślij wezwanie do zapłaty – to często pierwszy i najskuteczniejszy krok, który pozwala uniknąć sprawy sądowej.
• Rozważ odstąpienie od umowy – jeśli druga strona nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, masz prawo żądać zwrotu pieniędzy.
• Skorzystaj z pomocy prawnika – adwokat pomoże ocenić sytuację, przygotuje pisma i – jeśli trzeba – poprowadzi sprawę w sądzie.
• Działaj szybko – nie dopuść do przedawnienia roszczenia. W wielu przypadkach masz tylko 2 lub 3 lata na skuteczne dochodzenie swoich praw.

W przypadku sporów umownych nie warto czekać – każda zwłoka działa na korzyść drugiej strony. Jeśli masz wątpliwości co do swojej sytuacji lub chcesz skonsultować się z prawnikiem – zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią. Chętnie przeanalizujemy Twoją sprawę i pomożemy Ci odzyskać należne środki.